De kunst van liefdesgedichten stamt nog van voor het ontstaan van de literatuur. De oudste liefdesgedichten werden gezongen of mondeling voorgedragen. In zijn oorspronkelijk ontwikkeling heeft het liefdesdichten meer en meer structuur gekregen, maar sinds de 19de eeuw is veel van het dichten zich beginnen afzonderen van het traditionele dichten en ontstaan er meer en meer vrije verses en proza.
De vroegste liefdesgedichten
De eerste gedichten waren vaak een instrument voor het mondeling overbrengen van geschiedenis in de vorm van een verhaal (epische poëzie). Vaak werd dit gegoten in de vorm van een liefdesverhaal en begeleid door muziek. In de antieke wereld kwamen liefdesgedichten voor bij het verhalen van religieuze onderwerpen, geschiedenis en politiek, oorlogen en mythen.
De eerste liefdesgedichten bestonden al nog voor het bestaan van de geschreven tekst. Daarom werden de gedichten in een poëtische vorm gegoten, om het onthouden en de mondelinge overdracht te vergemakkelijken. De eerste teruggevonden poëtische fragmenten bevinden zich op vroege monolieten, (rune-)stenen en steles. Een stele is een steen of een houten plaat, gebouwd voor begrafenissen of gedenktekens.
Het oudste liefdesgedicht werd gevonden op een kleitablet, nu bekend als Istanbul #2461 en was een Soemerisch gedicht. Het was geschreven door een bruid van de Soemerische koning Shu-Shin, die regeerde van 2037-2029 v. Chr. De oudste epische (liefdes)poëzie naast het Gilgamesh-epos zijn de Griekse gedichten Ilias en de Odyssey van Homeros en de Indiase Sanskriet werken Ramayana en Mahabharata.
De Odyssey (Οδύσσεια of Odússeia) verhaalt over de reis van Odysseus die na de Trojaanse oorlog gedurende tien jaren naar Ithaca reist. Tijdens zijn afwezigheid zitten zijn zoon Telemachus en zijn vrouw Penelope thuis met een groep onhandelbare Proci, die concurreren voor Penelope’s hand in het huwelijk, want iedereen gaat er van uit dat Odysseus overleden is. Uiteindelijk komt Odysseus vermomd thuis en wordt herkend door een dienster, een passage bekend als een van de mooiste verzen van de Odysseus. De volledige Illias en Oddysea werd mondeling overgedragen en ritmisch gescandeerd.
Ontwikkeling van de liefdesgedichten
Samen met de ontwikkeling van de gewone poëzie gingen er nieuwe vormen ontstaan, vaak gebruikt voor lithurgische doeleinden. Liefdesgedichten werden gegoten in hymnen, psalmen, suras en hadiths. De definitie van poëzie vervaagt. De Poolse historicus van esthetiek, Władysław Tatarkiewicz, beschrijft in een paper over “Het concept van de Poëzie,” een aantal sporen van de evolutie. Tatarkiewicz wijst erop dat de term wordt toegepast op twee verschillende dingen, zoals ook de dichter Paul Valéry opmerkt, “op een bepaald moment vind er zich unie. [...] Poëzie is een kunst op basis van de taal. Maar poëzie heeft ook een meer algemene zin [...] Dat is moeilijk te definiëren omdat het minder te bepalen is: poëzie spreekt een zekere state of mind.” De theorie is dat liefdesgedichten een veruitwendiging zijn van deze state of mind, waarin auteurs hun gevoelens proberen uit te drukken en waarin lezers erkenning proberen te vinden voor hun gevoelens.
Dit houdt niet in dat (liefdes)poëzie vanaf dan niet meer logisch is, maar dat poëzie een poging is om het mooie of sublieme uit te drukken, zonder de last van de uitoefening van een logisch of narratief denkproces. De Engels romantische dichter John Keats noemde dit ontsnappen aan logica, “Negatieve Capability.” Deze “romantische” benaderingsstandpunten vormen een essentieel element van succesvolle poëzie, omdat de abstracte vorm los staat van de onderliggende theoretische logica. Deze aanpak bleef ook invloedrijk in de twintigste eeuw. In deze periode was er eveneens aanzienlijk meer interactie tussen de verschillende poëtische tradities, gedeeltelijk als gevolg van de verspreiding van het Europese kolonialisme en de daarmee gepaard gaande stijging van de wereldhandel. Bovenop een grote vertalingslag, werden in de Romantische periode nog tal van oude werken herontdekt.
Moderne ontwikkelingen
Door de uitvinding van de boekdrukkunst werden gedichten beter bewaard en konden ze eenvoudiger gerepliceerd worden. Algemeen wordt aangenomen dat de theorie en concepten van de dichtkunst mee werden overgenomen in de muziek. Zo werden vaak oude liefdesgedichten als basis gebruikt voor het opstellen van een liefdeslied. De ontwikkeling van geletterdheid heeft geleid tot meer persoonlijke, kortere gedichten bestemd om te worden gezongen. Dit zijn de zogenaamde songteksten (lyrics), afgeleid van het Griekse lyra of lier, het instrument dat werd gebruikt ter ondersteuning van de uitvoering van Griekse teksten uit de zevende eeuw voor Christus heen.
Meer in het heden hebben de invoering van de elektronische media en de opkomst van de poëzielezing geleid tot een heropleving van de prestaties van poëzie. De late 20e-eeuwse opkomst van de singer-songwriter, Rap-cultuur, en de toename van de populariteit van poëzie competitie hebben geleid tot een splitsing tussen de academische en de populaire opvattingen.
In de huidige maatschappij zijn gedichten nog steeds zowel voor het oor als het oog bestemd. Zo is het in Belgie nog steeds de traditie dat kinderen met nieuwjaar een nieuwjaarsbrief voordragen. Ook in de lagere school worden vaak gedichtjes voorgedragen, vergezeld van het nodige toneelspel. Tijdens valentijn worden ook vaak liefdesgedichten of liefdesbrieven opgesteld of voorgelezen door geliefden. Maar ook in de loop van het jaar of voor een andere speciale gelegenheid kan een liefdesgedicht vaak een extra waarde brengen aan de uiting van liefde tussen mensen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten